Rozliczenia kosztów ogrzewania po zmianach przepisów

W ostatnim czasie w polskim ustawodawstwie zaszło wiele zmian, dotyczących zasad rozliczeń ciepła przeznaczonego na potrzeby ogrzewania oraz podgrzania ciepłej wody użytkowej. Co te zmiany oznaczają dla zarządców i mieszkańców?

Co znajdziesz w artykule:

• Skąd wynika początek zmian?
• Istotne zmiany w sposobach rozliczeń
• Jakie urządzenia pomiarowe zamontować?
• Obowiązki wynikające dla zarządców i mieszkańców?
• Jak rozliczać zużycie ciepła dla części wspólnych?
• Korzyści i wpływ na użytkowanie?

Skąd wynika początek zmian?

Nowe zasady biorą swój początek ze zmian w prawie unijnym. Wprowadzone zostały 11 grudnia 2018 roku na mocy Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2002. Dotyczą zasad rozliczeń ciepła ogrzewczego i ciepłej wody użytkowej, oraz montażu urządzeń pomiarowych. Celem zmian jest zwiększenie oszczędności energii oraz zbudowanie świadomości wśród obywateli na temat korzyści płynących z większej efektywności energetycznej. Kwestia ta odnosi się do budynków wielomieszkaniowych i wielofunkcyjnych posiadających w swojej kubaturze lokale użytkowe np. sklepy, przedszkola lub biura, posiadających instalację grzewczą wodną zasilaną z sieci ciepłowniczej lub kotłowni.

W polskim ustawodawstwie zaimplementowano zmiany z Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) w „Ustawie z dnia 10 kwietnia 1997r. Prawo energetyczne (Dz. U. z 2022r. poz. 1385 i poz. 1723)”, najnowsza wersja z dnia 1 września 2022r. Jedna z pierwszych ustaw to „Ustawa z dnia 20 kwietnia 2021r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw”.

Istotne zmiany w sposobach rozliczeń

• Jeśli układ pomiarowo-rozliczeniowy dla rozliczeń kosztów ciepła jest wspólny dla więcej niż jednego budynku to poszczególne budynki trzeba wyposażyć w ciepłomierze.
• Jeśli dany budynek posiada więcej niż jeden lokal mieszkalny lub użytkowy to poszczególne lokale trzeba wyposażyć w ciepłomierze lub podzielniki kosztów ciepła oraz wodomierze do pomiaru ciepłej wody użytkowej, jeśli jest to technicznie wykonalne i opłacalne. W przypadku kotłowni, także urządzenie do pomiaru ilości zużytego paliwa.
• Montowane mierniki muszą docelowo posiadać funkcję zdalnego odczytu.
• Należy uwzględnić współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie wynikające z położenia lokalu w bryle budynku.

Jakie urządzenia pomiarowe zamontować?

Podczas wprowadzania danych przepisów nie do końca było jasne czy zamontować ciepłomierz czy podzielnik oraz jak przedstawia się kwestia zastosowania zdalnego odczytu. Warunki te uszczegółowiło „Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r.”. Sprawa zdalnego odczytu wygląda tak, że jeśli konkretny lokal posiada dany typ urządzenia pomiarowego bez funkcji zdalnego odczytu, to nie trzeba w chwili obecnej go modernizować. Zmiany na liczniki ze zdalnym odczytem należy obowiązkowo dokonać do 1 stycznia 2027 r.

Ciepłomierz czy podzielnik? Ciepłomierze w lokalach montuje się w przypadku, gdy instalacja centralnego ogrzewania w lokalu znajdującym się w budynku wielolokalowym posiada jednopunktowy układ zasilania w ciepło wszystkich grzejników znajdujących się w danym lokalu np. mieszkaniowy węzeł cieplny. Natomiast w przypadku wspólnych pionów instalacyjnych, gdzie grzejniki wyposażone są w zawory z głowicami termostatycznymi montuje się podzielniki kosztów ciepła. W obu przypadkach należy dokonać analizy ekonomicznej oszczędności energii dla okresu pięciu lat oraz analizy technicznej możliwości montażu. Dla wodomierzy analogicznie trzeba sprawdzić czy ich montaż dla poszczególnych lokali jest technicznie możliwy i opłacalny.
Co w przypadku, gdy nie jest możliwe zamontowanie ani ciepłomierzy, ani podzielników? Dla danego lokalu zarządca wybiera metodę rozliczenia kosztów ciepła i/lub ciepłej wody użytkowej. Dla ciepła grzewczego może to być rozliczenie ze względu na powierzchnię lub kubaturę danego lokalu.
Co jeśli budynek posiada ciepłomierze lub podzielniki dla ciepła grzewczego, a do pomiaru ciepłej wody wodomierze? Wtedy nie trzeba przeprowadzać analizy technicznej ani ekonomicznej montażu danego urządzenia pomiarowego. Jest jeszcze możliwa sytuacja kiedy stosowane są podzielniki, a jeden lub kilka lokali w budynku ich nie posiadają. Wtedy dla danych lokali zarządca powinien zastosować rozliczenie zamienne w oparciu o wielkość powierzchni lub kubatury lokalu. W tym typie rozliczenia kosztu ciepła, bierze się pod uwagę procentowy udział metrów kwadratowych lub sześciennych danego lokalu w stosunku do całego budynku oraz uwzględnia się średnie wartości kosztów ogrzewania przypadające na jeden metr kwadratowy powierzchni lub sześcienny kubatury w danym budynku. W celu określenia kosztu ogrzewania dla danego lokalu używa się tego procentowego udziału oraz średniej wartości kosztów ciepła na potrzeby ogrzewania budynku.

Obowiązki wynikające dla zarządców i mieszkańców?

Zarządca budynku podczas wyboru zasad rozliczania ciepła, musi uwzględnić współczynniki wyrównawcze ze względu na położenie lokalu w bryle budynku. Jego obowiązkiem jest poinformować osoby użytkujące lokale o zasadach rozliczenia. Zasady rozliczenia są wprowadzane jako wewnętrzny regulamin rozliczeń ciepła, przeznaczonego na ogrzewanie konkretnego budynku i przygotowanie ciepłej wody użytkowej dostarczanej centralnie poprzez instalację w budynku. Regulamin taki musi zostać przedstawiony użytkownikom w terminie 14 dni od dnia jego wprowadzenia do stosowania.

W tym miejscu pojawia się pewna istotna kwestia, użytkownik lokalu musi umożliwić montaż lub wymianę licznika. Drugą sprawą jest odczyt licznika. W przypadku gdy użytkownik lokalu nie udostępni urządzeń pomiarowych do odczytu, lub będzie ingerował w ich wskazania w celu zafałszowania wyników, zarządca może domagać się odszkodowania lub nałożyć na niego opłatę za koszty ogrzewania, jednak nie wyższej niż iloczyn średniej wartości kosztów ogrzewania m³ kubatury budynku wielolokalowego i kubatury lokalu użytkowanego albo m² powierzchni budynku wielolokalowego i powierzchni lokalu użytkowanego.

Jak rozliczać zużycie ciepła dla części wspólnych?

Mówiąc o rozliczeniu kosztów ciepła, mamy na myśli głownie jego zużycie na potrzeby poszczególnych lokali. Należy wziąć pod uwagę fakt, że ogrzewając własne mieszkanie lub lokal usługowy mamy do czynienia z przenikaniem ciepła również do części wspólnych budynku. Podobnie jak lokale części wspólne posiadają także własne źródła ciepła np. grzejniki. Ze względu na to, że są to przestrzenie, z których korzystają wszyscy, należy podzielić koszty ich ogrzewania. Jedną z najczęściej spotykanych metod jest podział kosztów w oparciu o udział procentowy powierzchni lub kubatury poszczególnych lokali w stosunku do całego budynku. Natomiast, różne położenie lokali w bryle budynku należy uwzględnić poprzez zastosowanie współczynników wyrównawczych.

Korzyści i wpływ na użytkowanie?

Wprowadzone zmiany w prawie mają na celu wyeliminować sytuacje, w której użytkownik lokalu, korzysta z jego usytuowania w budynku i dzięki temu może zmniejszać nastawę grzejników, gdyż większość ciepła grzewczego pochodzi z sąsiednich lokali. Ma to także sprawić, żeby użytkownicy bardziej świadomie korzystali z energii, co pozwoli na zmniejszenie jej zużycia, a to w efekcie przełoży się na rachunki. W dzisiejszych czasach ważne jest, żeby działać efektywnie energetycznie oraz ekonomicznie. Korzyścią jest również pozytywny wpływ na środowisko. Zmniejszone zużycie energii cieplnej na potrzeby grzewcze oraz przygotowania ciepłej wody użytkowej dla lokalu, oznacza redukcję emisji CO₂ wynikającą z mniejszego zużycia paliwa na potrzeby wytworzenia energii cieplnej.

Autor tekstu: mgr inż. Leszek Rzeszowski, NEGA-Energy
Autor kilkudziesięciu audytów energetycznych, audytów efektywności energetycznej i audytów energetycznych dużych przedsiębiorstw. Międzynarodowy Certyfikowany Menedżer Energetyczny - Certified Energy Manager International® - 95075. Certyfikowany Audytor wewnętrzny systemu zarządzania energią zgodnego z normą ISO 50001. Osoba uprawniona do sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej Nr uprawnień: MI/ŚE/751/2009 Nr wpisu do rejestru ministerialnego: 1469.