Rozliczanie kosztów ciepła w budynkach wielolokalowych - co oznaczają zmiany w prawie?

Do momentu ogłoszenia rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. [1], w polskim prawodawstwie brakowało ścisłych wytycznych odnośnie tego, kiedy należy zainstalować urządzenia, pozwalające na zdalny odczyt liczników ciepła. Niejasne było także to, w jaki sposób powinno się przeprowadzać proces rozliczeń i co takie rozliczenie powinno zawierać. Brak rozporządzenia, które regulowałoby te kwestie, generował wiele nieporozumień na linii zarządca budynku – mieszkańcy. Zmiany w prawie, zdaniem ustawodawcy, wyeliminują nie tylko te, ale również inne problemy, a ich wprowadzenie podyktowane było uzasadnionymi przesłankami.

Co znajdziesz w artykule:

• Cel zmian w prawie w zakresie rozliczania energii cieplnej
• Kto, kiedy i dlaczego jest zobligowany do instalowania nowych urządzeń?
• Zalety zdalnego odczytu ciepła

Promowanie energooszczędnych i przyjaznych dla środowiska rozwiązań rozpoczęła już wiele lat temu Unia Europejska, ogłaszając 4 października 2012 r. wejście w życie Dyrektywy w sprawie efektywności energetycznej – EED Energy Efficiency Directive. W myśl jej zapisów zobowiązano kraje członkowskie do zredukowania zużycia energii w Unii Europejskiej do roku 2020 o 20%. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu było wprowadzenie powszechnego obowiązku opomiarowania budynków oraz lokali mieszkalnych i użytkowych w budynkach wielolokalowych a także indywidualne rozliczanie kosztów ciepła użytkowników końcowych na podstawie rzeczywistego zużycia. Zgodnie z zapisami EED od 25 października 2020 r. (Dz. Urz. UE L 328/210 z 21.12.2018), nowo instalowane urządzenia pomiarowe muszą umożliwiać zdalny odczyt liczników ciepła.

Cel zmian w prawie w zakresie rozliczania energii cieplnej

W Polsce całokształt spraw związanych z polityką energetyczną państwa reguluje Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne. Ostatnie istotne zmiany w zakresie rozliczania energii wprowadzono w 2021 r. za pomocą ustawy z dnia 20 kwietnia 2021 r. o zmianie ustawy o efektywności energetycznej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 868) oraz wspomnianego już rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r.

Zasadniczym celem wprowadzanych zmian jest promowanie energooszczędnych, przyjaznych dla środowiska rozwiązań oraz sprawiedliwego rozkładu kosztów zużytej energii w budynkach wielorodzinnych. Ten będzie możliwy do osiągnięcia poprzez zapewnienie ustalania opłat za zakupione ciepło w sposób odpowiadający zużyciu ciepła na ogrzewanie i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. Ponadto uwzględnione zostaną współczynniki wyrównawcze zużycia ciepła na ogrzewanie, wynikające z położenia lokalu w bryle budynku.

W ustawie Prawo Energetyczne wyraźnie zapisano, że rozliczanie kosztów ogrzewania lokali powinno się odbywać na podstawie wskazań ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania. Tymczasem do tej pory częstą praktyką było rozliczanie na podstawie kubatury lub powierzchni lokali. Obecnie – co wynika z art. 45a ust. 8 ustawy – takie rozwiązanie jest dopuszczalne jedynie wtedy, gdy zastosowanie ciepłomierzy lub podzielników kosztów ogrzewania jest technicznie niewykonalne lub nieopłacalne. Dzięki tej zmianie w przepisach, Polska dorówna wielu innym państwom UE, które już wcześniej wdrożyły w życie zapisy zawarte w dyrektywie 2018/2002/UE.

Kto, kiedy i dlaczego jest zobligowany do instalowania nowych urządzeń?

Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej nakłada m.in. na właścicieli lub zarządców budynków wielolokalowych obowiązek zamontowania ciepłomierzy i wodomierzy zdalnego odczytu. Zmienione przepisy art. 45a Prawa energetycznego wprowadzają postanowienia art. 9a –11a Dyrektywy 2018/2002/UE w sprawie efektywności energetycznej. W myśl obowiązujących przepisów, zdalny odczyt liczników ciepła musi być możliwy od 1 stycznia 2027 r., co oznacza, że zarządcy budynków wielolokalowych mają czas do końca 2026 r. na zaopatrzenie nieruchomości w odpowiednie urządzenia.

Te jednak wymagają instalacji infrastruktury, która pozwoli na automatyczny, ciągły i zdalny odczyt danych z liczników. Tylko wówczas zarządca budynku wielolokalowego będzie mógł spełnić obowiązek informacyjny, jaki nakłada na niego art. 45c. Prawa energetycznego. Zgodnie z którym nieodpłatnie umożliwi raz w miesiącu uzyskanie informacji o zużyciu ciepła wszystkim użytkownikom lokali zaopatrywanym w energię cieplną, chłodniczą lub ciepłą wodę użytkową z centralnego źródła w budynku, jeżeli rozliczenie dokonywane jest na podstawie wskazań urządzeń z funkcją zdalnego odczytu. Ponadto właściciel lub zarządca budynku wielolokalowego nie rzadziej niż raz do roku musi udostępnić użytkownikom lokali informację o rozliczeniach kosztu zakupu ciepła.

Zalety zdalnego odczytu ciepła

Zdalny odczyt ciepłomierzy oznacza korzyści dla obu stron – zarówno dla zarządców budynków wielolokalowych jak i dla mieszkańców. Ciepłomierze indywidualne są najbardziej precyzyjną metodą rozliczeń za ciepło. Ponadto pozwalają na zastąpienie dotychczasowej metody obchodowej i ręczne spisywanie danych nowoczesną technologią. Zdalny odczyt liczników ciepła może się opierać na bezprzewodowej technologii radiowej lub technologii przewodowej – wówczas wymianę danych między licznikiem, a urządzeniem komputerowym umożliwia magistrala.

Ciepłomierz ze zdalnym odczytem nie wymaga obecności lokatora, wyklucza ewentualne błędy w spisywaniu danych oraz oznacza tańszą obsługę rozliczeń ciepła. Ponadto powstające cyklicznie wartościowe zbiory danych umożliwiają analizę zużycia energii. W efekcie pozwalają także na zmianę nawyków na bardziej energooszczędne.

Biorąc pod uwagę wszystkie czynniki, takie jak rosnące ceny energii, inflację czy sytuację geopolityczną, zwiększenie świadomości zużycia energii i promowanie zachowań energooszczędnych mają zdecydowanie szerszy kontekst niż samo tylko działanie proekologiczne. Zdalny odczyt liczników ciepła, przekazywanie odbiorcom przejrzystych i aktualnych informacji oraz rachunki za energię wystawiane na podstawie rzeczywistego zużycia, umożliwią im podjęcie realnych działań, dzięki którym będą mogli zmniejszyć zapotrzebowanie na energię do celów ogrzewania czy chłodzenia pomieszczeń.

_{[1] Rozporządzenie Ministra Klimatu i Środowiska z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie warunków ustalania technicznej możliwości i opłacalności zastosowania ciepłomierzy, podzielników kosztów ogrzewania oraz wodomierzy do pomiaru ciepłej wody użytkowej, warunków wyboru metody rozliczania kosztów zakupu ciepła oraz zakresu informacji zawartych w indywidualnych rozliczeniach (Dz. U. 2021 poz. 2273)}