Temperatura a wilgotność w budynkach. Dlaczego to tak ważne, żeby rozpatrywać obie te wartości razem?

Gdy pojawia się temat komfortu cieplnego i efektywności energetycznej w budynkach, zwykle łączony jest głównie z temperaturą panującą w pomieszczeniach. Tymczasem równie ważnym, a często pomijanym czynnikiem, jest w tym kontekście wilgotność. Obie te wielkości fizyczne oddziałują na siebie, wpływają na mikroklimat panujący w przestrzeniach mieszkalnych oraz – co równie ważne – na stan budynku. Wyjaśniamy, co ta zależność oznacza w praktyce.

Co znajdziesz w artykule:

• Optymalny poziom temperatury i wilgotności = zdrowie i komfort
• Poziom wilgotnościa a stan budynku i mieszkań
• Bieżące monitorowanie, czyli prewencja przede wszystkim

Optymalny poziom temperatury i wilgotności = zdrowie i komfort

Temperatura w budynku ma bezpośredni wpływ na samopoczucie osób, które w nim przebywają. Zbyt wysoka może skutkować zmęczeniem, dyskomfortem, obniżeniem koncentracji i osłabieniem odporności. Z kolei zbyt niska również negatywnie odbija się na kondycji mieszkańców, ich wydajności w pracy i zdrowiu. Optymalna temperatura oznacza co innego w zależności od pomieszczenia. W salonie czy łazience powinna mieć wyższą wartość niż w sypialni, kuchni czy pomieszczeniach gospodarczych. Z pewnością warto na to zwracać uwagę.

Często zapomina się jednak, że odpowiednia temperatura to tylko jeden z czynników budujących mikroklimat. Równie istotna jest wilgotność powietrza. Zbyt wysoka może skutkować pojawieniem się szkodliwych pleśni i grzybów, znacznym dyskomfortem, alergią i innymi problemami zdrowotnymi. Z kolei zbyt niska prowadzi do podrażnienia oczu, dróg oddechowych i skóry, a także do podatności na infekcje. Zasadniczo optymalna wilgotność w domu czy mieszkaniu powinna oscylować między 40 a 60%. W zależności od temperatury w pomieszczeniu, norma będzie się zbliżać do tej pierwszej lub drugiej wartości. Przyjmuje się za optymalną wilgotność w zakresie 55­–60%, dla temperatury 19–20°C oraz 40–45% w przypadku 21–22°C.

Jak temperatura i wilgotność wpływają na siebie? Zasadniczo zwiększenie temperatury skutkuje obniżeniem wilgotności. Wiele zależy też od pory roku. W okresie grzewczym wilgotność w budynkach zwykle jest na niższym poziomie. Wpływ na temperaturę i wilgotność mają też inne czynniki, takie jak izolacja, wentylacja czy codzienne nawyki mieszkańców, jak wietrzenie, gotowanie, suszenie prania itp.

Poziom wilgotnościa a stan budynku i mieszkań

Odpowiednie regulowanie temperatury i wilgotności w mieszkaniach jest ważne nie tylko w kontekście zdrowia i codziennego komfortu. W wyraźny sposób wpływa również na stan budynku i efektywność energetyczną. W jaki sposób? Po pierwsze, wilgotne powietrze sprawia wrażenie chłodniejszego, bo wilgotność przyspiesza przewodzenie ciepła z ciała do otoczenia. Co więcej, ponieważ wilgotne powietrze jest cięższe niż suche, trudniej je podgrzać. Układ ogrzewania musi wówczas intensywniej pracować, by utrzymać w pomieszczeniu pożądaną temperaturę. Wilgotne powietrze kondensuje się na oknach, zewnętrznych ścianach, podłogach, sufitach, ale też na rurkach, grzejnikach i urządzeniach. Skutek? Powstają plamy, pleśń i grzyby, które wnikają w głąb drewna, betonu i innych materiałów, powodując ich niszczenie, a także korozję i uszkodzenia elementów systemu grzewczego. Ponadto farba na ścianach zaczyna się łuszczyć. 

Wilgoć lubi przemieszczać się do przegród zewnętrznych budynku, dlatego tak ważna jest odpowiednia izolacja. Gdy tej bariery nie ma, wilgoć może skraplać się wewnątrz konstrukcji, a następnie obniżać poziom izolacji cieplnej i generować konieczność wzrostu zużycia energii. Eksperci podkreślają, że wilgotność powyżej 70%, zwłaszcza gdy zdarza się często, może skutkować poważnym uszkodzeniem sprzętów, mebli i innych przedmiotów. Trzeba podkreślić, że zbyt suche powietrze również może negatywnie wpływać na efektywność energetyczną, a także skutkować uszkodzeniem mienia, przykładowo prowadząc do kurczenia się drewna, efektem czego bywają pęknięcia czy rozwarstwienia. Ważna jest stabilność w utrzymywaniu poziomu wilgoci. Niebezpieczne są duże wahania, które skutkują naprzemiennym pęcznieniem i kurczeniem się materiałów w stropach i tynku, co prowadzi do zniszczeń oraz konieczności nakładów finansowych.

Bieżące monitorowanie, czyli prewencja przede wszystkim

Ze względu na wspomniane wyżej zależności, niezwykle ważna jest regularna kontrola poziomu wilgotności w pomieszczeniach. Najprostszym narzędziem pomiaru jest higrometr, który często dodatkowo wskazuje też temperaturę, więc pozwala na bieżące monitorowanie obu tych czynników, a następnie dostosowywanie do tego ogrzewania, codziennych nawyków czy ewentualnego używania nawilżaczy lub osuszaczy powietrza. Warto edukować w tym zakresie mieszkańców, dodatkowo podkreślając, jak ważne jest nieprzegrzewanie pomieszczeń oraz wymiana powietrza, czyli regularne wietrzenie.

Z pomocą przychodzą też najnowsze technologie – inteligentne systemy i urządzenia do zarządzania zużyciem energii w budynku. W przeciwieństwie do standardowych stacji pogodowych nowoczesne systemy zarządzania dostawami ciepła biorą pod uwagę szereg różnych parametrów, takich jak aktualne warunki atmosferyczne, nasłonecznienie, stan elewacji i izolacji oraz właśnie temperatura i wilgotność wewnątrz budynku. 

Wspólne rozpatrywanie i właściwa regulacja wilgotności i temperatury są kluczowe dla utrzymania zdrowego i komfortowego środowiska wewnętrznego, a także dla wydajności energetycznej budynku i trwałości konstrukcji budowlanych.